ИНСУЛЬТ

ИНСУЛЬТ

Қодирқул ўзига келганида тонг ёришиб қолган эди. У ўрнидан турмоқчи бўлди, лекин оёқлари унга бўйсинмади. Унинг ётган жойидан автобус бекатигача йигирма қадам ҳам чиқмайди. Бекатгача етиб олса, биронта йўловчи келиб қолганда, ёрдам сўрайди.

Қодирқулнинг ҳамма жойи зирқираб оғриганидан қимирлашга ҳам кучи етмади. Боши лат еган деса, ўзига келмаслиги керак эди. Ўрнидан туролмаганига, у оёғини шикастланган бўлса керак, деб ўйлади. Кучи кетиб, у яна ерга ёпишиб ётиб олди. Танаси бироз ором олгандек бўлса ҳам, лаблари қуриб ичи ёниб кетаётганидан яна бошини кўтарди. Унинг шундай ётиши бир қултум сувга боғлиқдек, гўё сув ичса у бемалол туриб юрадигандек эди. Атрофга қараб чиқди. Кўлини чўзиб, четларда ўсиб ётган ўтлардан бир тутамини юлиб, оғзига солди. Шудринг сувини сўриб, чанқоғини қондирди. Умрида ҳеч қаери оғримаган Қодирқул қаерлари зирқираб оғриётганини тушунмай, ҳамма жойини пайпаслаб кўриб чиқди: қорни деса қорни эмас, юраги уриб турибди.

Ўтиришга ўтирди, лекин туролмади, Қодирқулнинг боши айланиб, яна ётгиси келди. Шундай бўлса ҳам у бор кучини йиғиб, тиззасида юра бошлади, кейин эмаклашга ўтди. Мана бекатнинг темир панжараси, ичкарида скамейка. Қодирқул бир амаллаб скамейкага чиқиб ётиб олди. Энди у фикрини бир жойга тўплаб, унга нима бўлганини эслашга ҳаракат қилди. Якшанба куни у бозорга келган эди. Демак бугун душанба, душанба куни бу ерда биронта ҳам йўловчи бўлмаслиги мумкин.

Тошқўрғонда қадимдан фақат икки кун, шанба ва якшанба кунлари бозор бўлади. Бу кунлари бозорга келганларнинг сон саноғи бўлмай кетади. Нарса ташувчи машина, эшшак арава, от арава, мотоциклчилар тинмай қатнаб ётади.

Мактабда адабиёт ўқитувчиси бўлиб ишлаган Қодирқул, ойлик билан оиласини боқишга қийналиб қолганидан, тўрт йилдан бери ота касбини қилиб, шанба -якшанба кунлари молбозорга даллоллик қилишга чиқар эди.

Шу сафар бозорда анча ушланиб қолди. Охирги автобусга улгуриш учун шошиб келаётганида, йўлтўсарлар уни уриб йиқитишди. Қодирқулнинг кўзига биттаси танишдек кўринди.

Йўлтўсарлар уни машинасида олиб кетиб, ярим кечаси ташлаб кетишганини Қодирқул билмасди. Пулимни олгандир, - ўйлади у, чунтагида пули бор-йўқлиги уни қизиқтирмасди. Тирик қолганидан, ҳаёли жойида эканлигидан кўнгли озроқ тинчигандек бўлди, энди фақат биронта одам келиб қолса бўлди.

Бундан тўрт йил олдин Қодирқул бозорга келаётганда, тонг саҳарда шу ерда ухлаб ётган йигитни топиб олган эди. Республика газетасида Қодирқул бир йигитни йўқолганини, бу йигит ақли заиф бўлиб, ҳаттоки гапира олмаслигини ўқиган эди. Қодирқул унинг ўша йигит эканлигига ишонч ҳосил қилгач, бозорга ҳам бормасдан, уйига олиб келган. Эртасига почтага бориб Тошкентга телефон қилиб, воқеани айтиб берганди. Ўша куниёқ йигитнинг ота-онаси етиб келиб, минг раҳматлар айтиб уни олиб кетганди.

Қодирқул ҳам биронта келиб унга ёрдам беришига ишонар эди, лекин ўшанда якшанба эди, бугун эса душанба. Шу ўйлар билан Қодирқулнинг кўзлари яна уйқуга кетди. Уйғонганда, унга шундай туюлди, аслида ўзига келганда, қуёш қоқ тепага чиқиб қолган эди. Бу вақт ичида одaм зоти ўтганга ўхшамайди.

Шу ётишда анча ётди. Бир вақти қандайдир овозлар эшитилди. Бошини кўтариб чақирай деса, кучи етмади. Қодирқул уларнинг ўзлари бекат томонга келаётгини қадамларининг яқинлашаётган овозидан сезди.

“Бу томондан юр, биронта пиёнистдадир, сўкиб солмасин яна”, - деган аёл овози эшитилди. Шундан кейин қадамлар узоқлашди, кейин эса умуман эшитилмай қолди. Қодирқул бор кучини йиғиб ўтканларга кўринсин деб, юзини кўча томонга буриб олди, яна ҳолисизланиб кўзларини юмди.

Эрини бозордан келмаганидан ҳовотирланган Бибисора боласини бешикка белаб, ташқарига чиқди. Биронта ўртоғини учратиб, тўй-пўйга кетгандир, ўйлади у. Лекин у бозор кийимида ҳеч қаерга бормас эди. Қодирқул ёзда кийиш учун бозорга узун яктагини оларди. Совуқ кунлари чопонда борарди. Кўйлакни доим тоззасини, шимни эса эскисини киярди.

Яктакни ўраб, сеткасига солиб олгандир, хулоса қилди Бибисора ва уйига кириб ётди. Эртасига тушгача ҳам эри келмагач, целлофан пакетга бир баклашка сув олиб, мактабдан энди келган ўнга кирган катта ўғли билан автобус бекатига келди. Бундай кунлари Тошқўрғoнга автобус юрмас эди, улар ўша томондан ўтадиган катта автобусга ўтириб олишди. Тошқўрғоннинг бурулишига келганда, ҳайдовчидан автобусни тўҳтатишни сўраб, тушиб қолишди. Нарёғига ярим соатлар пиёда юрилади.

Улар бекатга етиб келишганида, Қодирқул беҳуш ётар эди. Рангида қон йўқ. Фақат нафас олаётгани сезилиб турибди. Бибисора ўғилчасини қўрқитиб юбормаслик учун, даданг касал бўлиб қолган, мен машина ушлаб келай, деб югуриб катта йўлга кетди.

Нима қилишни билмай турган бола, дадасига тикилиб турарди. Пастки лабини ялагандек бўлиб Қодирқул ютинди. Ёш бўлишига қарамай, бола ерда ётган пакетдан баклашкани чиқариб, сувидан отасининг оғзига томизди.

Қодирқулнинг жонига ором кирди, кўзини очишга ҳаракат қилди. Бола қўллари билан дадасини бошини ушлаб, секин, “дада сизга нима бўлди?”- деб сўради. Боласини овозини эшитган Қодирқул, жилмаймоқчи бўлиб, бир нарсалар деди.

Уни касалхонага олиб келишди. Касалхонада Қодирқулнинг жони узилди. Докторлар мурдани уйга бериб юборишмади. Ўлим сабабини аниқлаш кераклигини айтишди. Уни текшириб кўришганда, кўпгина ички органлари йўқ эди. Бу жиноят иши эканлигини билган доктор, ёпиқ қозон ёпиқлиғича қолсин деб, югур-югур кўпайишидан қўрқиб, “инсульт” деб ташвих қўйиб берди. Қодирқулнинг жасадини қариндошлари олиб кетишди.

ОРЗИГУЛ

ORZIGUL